Foguete de xunco

O que non é doado esquecer é o momento da celebración dunha festa ou dunha romaría, daquelas que no mundo das nosas aldeas e parroquias se viñan celebrando na honra deste ou daquel santo ou santiña, que facía de patrón ou patroa dese lugar.

Non cabe dúbida de que os modos de vida, os costumes e mesmo moitas das nosas tradicións e festas cambiaron, para ben ou para mal, pero o xeito de presentarse en sociedade, é evidente que está modificado, unhas veces, e desaparecido, outras.

O que non é doado esquecer é o momento da celebración dunha festa ou dunha romaría, daquelas que no mundo das nosas aldeas e parroquias se viñan celebrando na honra deste ou daquel santo ou santiña, que facía de patrón ou patroa dese lugar. Comezábase ese mesmo día pola mañá cedo ou mesmo o día anterior, a botar foguetes ben estrondosos que preludiaban o ambiente de troula que se aveciñaba, era o denominado anuncio. A seguir, para celebrar unha procesión relixiosa e a aparición dun grupo musical e ao rematar a súa actuación musical, volvíase botar outra foguetada. Pola noite acontecía o mesmo cando comezaba e remataba a festa.

Esta actividade dos fogueteiros era seguida moi de cerca polos nenos, ben mirando sorprendidos como saían a toda mecha cara a un punto indefinido do ceo ou procurando onde caía para apañar a variña de cana, para eles xogar con ela na propia festa ou logo nas súas casas, facendo competicións de lanzamento.

Outras veces, por imitación, construían os seus propios foguetes con xunco, que ben podía ser un simple xunco ou máis sofisticado, con cartucho.

Este tipo de foguetes tamén se realizaron ao longo da xeografía portuguesa, aínda que podía variar a súa forma de facelos, e noutros lugares do Estado español, como nas Illas Baleares, que se facían os famosos coets de canya.

ASÍ SE FAI

Arríncase un xunco, na primavera ou verán, e córtase un anaco pola base. Ábrese ó medio cunha uña ou coa navalla, e tírase uns cinco centímetros dunha parte. Esta métese entre os dedos máis grandiño e furabolos, quedando o xunco enteiro pola parte de atrás da palma da man. Para lanzalo tírase fortemente e con rapidez da pela ou casca que está entre os dedos e o xunco sae disparado coma un foguete que é. Acompañábase co estoupido de sshiii … pum, producido polo propio rapaz ou rapaza.

Existía unha variante, que consistía en atarlle a un xunco unha pedra na punta coma se fose un cartucho. Arrebolábase ó aire e simulábase o son da explosión coa boca. Nalgunha zona de Portugal metíase un ou varios xuncos nunha bóla de barro amasada, deixábase secar e logo, agarrándoos pola punta, tirábanse ao aire con forza.

Para facer o outro foguete de cartucho, collemos un xunco e dobrámolo polo cu uns 7 cm. E imos dobrándoo sobre si mesmo ata facer unha forma cilíndrica, que será o cartucho. Collemos outro xunco para facer a variña, deixándolle un anaco saído para arriba e dobrámolo sobre o cartucho. Apañamos outro xunco e, colocándoo ao sentido contrario á variña con 1 cm. saído para a mecha, dobramos o xunco polo lado contrario, quedando os dous xuncos no mesmo sentido. Este xunco empregámolo para amarrar o cartucho, dándolle voltas ao redor, ben xuntas. Chegados á parte alta do cartucho, metemos a punta sobrante do xunco polo medio da dobrez do outro, de dentro a fóra.

Tiramos por esa punta e apertamos tirando pola mecha. Cortamos o que sobre coa uña e xa está listo para lanzar cara ao ceo, agarrándoo pola punta da variña.

Chiar