publicidade hoxe
Anxos Sumai: “Con cada novela o meu concepto de moral vai sendo menos estrito” - Cabecera

Anxos Sumai: “Con cada novela o meu concepto de moral vai sendo menos estrito”

Anxos Sumai nunha sinatura de libros

Complexa na súa maneira de ver a realidade, máis crítica consigo mesma ca con calquera outra cousa, e cunha vontade de sincerarse cos seus lectores tan profunda que probablemente supoña a exposición máis brutal que un pode facer de si mesmo. Detrás da forza e confianza que transmite, Anxos Sumai agocha un espírito loitador ó máis puro estilo vikingo da súa Catoira natal. Loita contra os estándares sociais, contra as etiquetas e, por que non, contra si mesma. Porque ó fin é ó cabo, que é a superación dos medos senón unha loita constante?

Anxos Sumai

Nome: María dos Anxos Sumai García (Catoira, 1960)

Un lugar: A illa de Cortegada

Un hobby: cociñar

Unha comida: a empanada de zamburiñas que fai a miña nai

Unha virtude: a inxenuidade

Un defecto: a dispersión

Un soño: escalar montañas

Dixeches nunha ocasión que che faría falta escribir outro libro para definir “A Lúa da Colleita”, como é iso?

Normalmente resúltame moi difícil explicar os meus libros e máis aínda esta novela. A obra debería explicarse de seu, sería o lóxico. “A lúa da colleita” é unha novela aberta, que precisa da participación activa de quen a le. A medida que a escribía xurdíanme temas sobre os que reflexionar, e que ían máis alá do meu propósito inicial, como a alteridade, a identidade, a vellez, a morte, a maternidade, a soidade… Non son quen de reducir a novela a un par de parágrafos, por máis que o pretenda.

É a historia da viaxe que fai a protagonista na procura de si mesma, non si? Ela é diferente ó resto e quere saber por que…

Basicamente é iso. Nuria, unha das protagonistas, intúe que canda ela existe unha especie de némese, un lado oculto, unha antagonista ou unha dobre. Precisa saber que acontece e dicide illarse, investigar. Ao longo da novela insiste constantemente na necesidade de reunificarse, de ser unha. É dicir, cómprelle aceptarse completa, coa parte boa e a parte mala e, ao tempo que se lle van confirmando as intuicións, tamén se vai formando unha idea do que é a partir do que os demais ven nela.

A novela nace dunha imaxe, non pode haber nada máis gráfico. Como foi iso? Viu unha gaivota ferida e fluíu todo?

Case todo o que escribo se concreta nunha imaxe. Da imaxe nacen as palabras e as palabras danlle forma á historia que quero contar. Pero non sempre é tan simple. Neste caso eu andaba a voltas cun tema que non sabía como tratar e a visión da gaivota ferida deume as claves para escribir e case case o ton axeitado. Podería dicir que a imaxe é unha especie de desencadeante.

Anxos Sumai asinando libros nunha Feira do LibroHai algo de autobiográfico nesta obra?

Non, non hai nin sequera un fragmento da miña vida, pero si que sempre recorro á miña experiencia vital para narrar sexa unha novela ou un relato. Para min toda obra ten algo de autobiográfico, no relativo á percepción e aos sentimentos das personaxes que creo. Nesta novela hai cousas, como as paisaxes, que me son moi próximas porque as habitei, pero están procesadas de tal maneira que o que queda é a emoción que me produciron en determinado momento. Hai algúns personaxes, como Vidal ou Lois, que creei a partir de varias persoas que coñecín. Por exemplo, en Vidal hai unha parte pequena de Pasarín, un fotógrafo que percorría as aldeas e nos facía fotos, pero hai nel máis ficción que outra cousa.

O que hai tamén é unha pequena análise da sociedade actual. Fala da presa coa que vai a vida nestes momentos, tanta que non temos tempo nin de vivila.

Esa falta de tempo para parar e pensar, para coñecernos un pouco mellor e aceptarnos. Cando algo nos incomoda, cando algo non aceptamos de nós e nos produce angustia, o máis doado é recorrermos aos ansiolíticos ou a estarricarnos diante da tele no canto de asumir o que somos. Os conflitos persoais poden trasladarse ás relacións sociais e ao revés. Canto ten que ver unha situación como a actual na desestabilización persoal? Creo que moito, por non dicir todo.

Unha idea sobre a que xa escribiu en “Así Nacen as baleas”, e que recupera agora, é a dificultade para romper os estándares establecidos, non?

En “Así nacen as baleas” o enfrontamento dábase cos límites que establece a familia tradicional e co que esa familia espera da protagonista que, ao cabo, se rebelará contra un destino imposto. N’A lúa da colleita a loita é contra os límites persoais e contra esa idea do ser humano politicamente correcto. A idea do ser humano sen sentimentos como a envexa, a ira, o desexo de posesión -no sentido de posuír, pero tamén de que te posúan- É difícil enfrontar os dous límites e eu non pretendía ofrecer saídas, senón expoñer os conflitos.

Aínda miramos con desconfianza a unha muller que decide vivir soa ou non ter fillos, por exemplo?

Xeracionalmente sufrín ese maneira machista de tratar a unha muller que decide optar pola independencia, e tamén o desprezo cara a quen elixe non ter fillos. Acontece nestes casos, pero en moitas outras circunstancias. Calquera cousa que lle cree un conflito á sociedade patriarcal, e que polo tanto non sexa aceptada, será un límite contra o que loitar.

Anxos Sumai

É certo que nunca rele vostede os seus libros? Por que?

Evítoo no posible. Reler o que escribo prodúceme bastante incomodidade. Unhas veces é porque xa estou noutro momento creativo e vexo todas as eivas dos libros anteriores. Outras é porque evolucionei como persoa e hai cousas que me producen certo pudor telas escrito. Cada libro é un paso na miña evolución como persoa e como escritora, quéroos a todos pero, dende o momento en que se publican, prefiro que sigan a súa propia andaina.

E é tan caótica como di ser? Podería a literatura ser un xeito de “ordenarse”?

A min moitas veces sérveme para iso, para poñer en orde o que penso e o que sinto. É unha forma de exploración, de avance e de tratar certos medos ou formas de vida que descoñezo. Cada novela, cada relato, enfróntame a un mundo novo, a un conflito descoñecido e debo aprender para escribir sen prexuízos. A escrita é un exercicio de tolerancia absoluta, no que nada che pode poñer medo nin dar noxo. Con cada novela o meu concepto de “moral” vai sendo menos estrito e, neste sentido, a literatura sérveme para establecer a miña posición respecto a determinados temas en distintos momentos da miña vida. Si, ordéname e axúdame a controlar a dispersión e, se me puxese a repasar todo o que escribín, creo que incluso podería ver a miña evolución ideolóxica, como dei pasos cara a liberación dos prexuízos e como me axudou a ter unha mentalidade máis aberta.

Como comeza vostede a escribir, Anxos? Que é o que a impulsa a facelo?

Hai moitos anos xa diso, dende pequena. A miña memoria, pero sobre todo as persoas da familia, dinme que antes de escribir xa estaba marabillada coa literatura oral. E estou certa de que foi a literatura oral, os contos da aldea, os que me levaron á escrita. Por sorte, tiven un profesor na escola unitaria de Catoira -Xoán Antonio Pillado Silvoso- que me ensinou a gozar da literatura e me animou a escribir. Nunca o esquecerei. A partir de aí, escribir formou parte de min.

Ten algún ritual á hora de escribir? A súa escrita adoita afondar en cuestións bastante profundas, escribe nun entorno ou circunstancias especiais?

Eu escribo sempre, mesmo cando non estou sentada diante dun papel. Sempre fun unha especie de “recolectora” de imaxes e de instantes sobre os que escribir. Cando estou traballando en algo concreto, mesmo os soños me son reveladores. Teño manías cando escribo, e estas manías van cambiando tamén co tempo. Pasei de escribir con música a precisar o silencio máis absoluto. Pero sempre necesitei un lugar no que saberme soa, un niño, sen interferencias externas. E, como dixen xa outras veces, necesito nicotina.

Anxos Sumai durante a presentación do seu último libroQue me di de Anxos de garda e Melodías de días usados? Máis realidade que ficción ou máis ficción que realidade?

Unha mestura de ambas as dúas. Sempre intento rebentar límites, traspasar fronteiras. E na publicación online de Anxos da garda, da que saen estes dous libros, foi o que fixen: explorar o novo territorio que me ofrecía o espazo virtual para saber en que momento, en que lugar, a realidade e a ficción se convertían nunha mesma cousa. E a realidade e a ficción convertéronse na narración da vida diaria dunha personaxe-autora que se chamaba Anxos. Foi a relación máis marabillosa que tiven nunca coa escrita e, sobre todo, coas persoas que me len. Á parte de esvaecer os límites imprecisos entre a realidade e a ficción, Anxos de garda por veces foi unha creación colectiva, porque quen me lía participaba na escrita con recomendación literarias, con música, con historias persoais… Foi cando me fixen “recolectora” de imaxes. Cando penso nesa época, lembro a xenerosidade das amigas e dos amigos que se prestaron a xogar comigo, lembro a emoción de saber que alguén me lía e revivo a paixón inicial de escribir sen pánico escénico.

Nestes casos empregou vostede moito o xénero do diario, escribe un persoal ou é un recurso? Que lle permite?

Non, non escribo diarios. De cando en vez, fago apuntamentos no primeiro caderno que teño á man sobre algunha idea imprecisa ou sobre unha imaxe que me impacta. Non son tan disciplinada como para levar un diario, resúltame aburrido e cádralle á miña condición de indisciplinada e caótica.

Tense definido como “moi autocrítica”, non sei se isto ten que ver… Malia todo, cos premios recibidos xa pode dar o traballo por ben feito, non? Porque inda foron uns cuantos…

Si, como che dicía, para publicar teño que estar moi segura. Para empezar, teño que estar convencida de que nalgún momento eu mesma terei o valor de coller un libro meu, lelo e non arrepentirme. Por sorte, teño un bo editor moi crítico que me dá seguridade. Os premios literarios, os máis deles, viñéronme dados e precisamente por iso son os que máis agradezo. Eu só me presentei a dous premios, o Repsol e ao García Barros, e gañeinos. E se me presentei foi precisamente para ter a opinión dun xurado cualificado. Os premios para min son coma a rede que ampara o salto do equilibrista: tranquilízanme, aínda que non me salvan do medo escénico e das dúbidas que me roldan ata que as obras están xa moi lonxe de min.

Pódese valorar a literatura galega separada da castelá, ou a feminina da masculina? Ou deberíamos superar distincións e falar de literatura?

A min gústame falar de literatura, pero entendo as etiquetas. O mercado tende a etiquetar para vender, poño por caso a etiqueta da novela negra escandinava… Son marcas comercias, pero quen escribe no fondo sabe que quere facer literatura universal, que a súa obra supere calquera fronteira e que poida ser lida en calquera lugar do planeta. Para min, o importante é que ese tipo de distincións –considerando as marcas de xénero, de idioma, de ideoloxía…- non supoñan unha restrición e que non afecten á liberdade creativa. Sería bo que as diferenzas fosen estimulantes e fértiles.

E a pregunta obrigada, como valora a situación da literatura na actualidade?

Vizosa, con enerxía e gran calidade, con moitas voces novas e editoriais dispostas a que se escoiten. Como lectora é un gusto poder elixir entre distintas propostas literarias, como escritora é marabilloso que me publiquen e me lean.

 Moitas grazas Anxos.

Portada de "Perigosamente Normais", Anxos Sumai Portada "Así nacen as baleas" Portada de "Derreteuse de amor", de Anxos Sumai e Bosco Caride
Por: Úrsula Lorenzo Ruibal
Publicado o 27 de Xuño do 2014 | 10:30 a.m.

Outros temas de Encontros coa Cultura