Antón Riveiro Coello: “Acaso a literatura non é unha marabillosa mentira aceptada por todos?”

Antón Riveiro Coello (Xinzo de Limia, 1964) Un lugar: a praia do Vilar Un hobby: a guitarra Unha comida: marisco en xeral     Unha virtude: curiosidade Un defecto: desconcentración Un soño: voar

Como é Antón Riveiro Coello como escritor? Como define a súa obra?

Coido que son un escritor curioso, atento, sempre na procura de historias. E a miña obra non é outra cousa que a orde de todas esas curiosidades.

De mozo soñaba con ser unha estrela de rock, guitarrista para ser exactos. Estudou dereito e despois comezou a escribir. Toda unha mistura… Comecemos pola música, a súa primeira paixón?

Un dos mellores agasallos que me fixeron na miña vida foi mercarme unha guitarra con oito anos e enviarme a clases de guitarra. Aí naceu unha paixón pola música que segue a acompañarme hoxe. Despois, xa estando no instituto, formamos un grupo de rock local e demos algúns concertos. A verdade é que aquilo foi unha experiencia creativa na que o pasamos realmente ben, pero a cousa non era demasiado profesional.

Ó fin é o cabo a cultura é un todo, en esencia a música non se afasta tanto da literatura, non si?

Si, de feito eu procuro que a miña literatura sempre teña música de fondo, unha reverberación espontánea que a faga apta para o ouvido.

Unha vez que pasou aquela etapa máis “rockeira”, rematado o instituto, estudou dereito. Nalgunha ocasión dixo “fixen o que adoita facer moita xente que non ten as ideas claras: dereito”…

Dereito era un caixón de xastre, e segue a selo, porque os camiños profesionais que se abren ao rematar son moi diversos. E eu, como non tiña moi claro que facer, déixeme levar por algúns consellos e apandei con ese erro durante un tempo.

Tería escollido outra carreira se volveramos agora a aqueles tempos?

Filoloxía. As letras e os idiomas dábanseme ben.

Malia todo, como avogado non chegou a exercer, non si?

Non. En Santiago non rematei a carreira. Deixeino e presenteime a unhas oposicións do Estado. Estiven traballando en Madrid e alí, mesmo me matriculei na UNED e saquei algunha matrícula de honra, pero a meirande parte das materias de Dereito, agás Romano, Civil ou Penal, non me atraían nada, e foi daquela cando descubrín a escrita e xa me esquecín por completo do mundo das leis.

Chegou entón ese momento no que alguén lle deu o empurrón que precisaba e empezou a escribir… Como foi?

Comecei a escribir con 23 ou 24 anos e fíxeno para seducir a unha moza que aínda segue comigo. Cando nos carteabamos ela teimaba en que eu escribía moi ben e animoume a escribir un relato que gañou un premio e dende ese día xa non parei de escribir. Sospeito que a literatura, desta volta, si funcionou. Ao final, escribir non é outra cousa que gustar, ou seducir, a un lector. Aínda que prefiro gustar, porque no seducir está a máscara, a trampa.

Así que non é vostede deses escritores ós que a vocación pola pluma lle vén dende cativos?

Non. Na miña casa máis ca libros había ferramentas, e nada parecía indicar que eu fose ser escritor, nin tan sequera un gran lector, pero había algo creativo en min que finalmente agromou. Moitas veces fágome a pregunta de se eu tería sido mellor escritor se nacese nunha casa chea con libros, e non o teño claro. O que si é certo é que de pequeno era un rapaz cunha imaxinación hiperbólica, é dicir, un gran mentireiro. E se é certo o que di Ciorán de que a mentira é outra clase de talento, podo dicir que estou realmente dotado… Ademais, acaso a literatura non é unha marabillosa mentira aceptada por todos?

Cal foi o primeiro libro que escribiu? Como recorda aquel proceso e como xurdiu aquela historia?

Como case todos os escritores, comecei escribindo algún poema e relatos. Coido que a primeira experiencia de libro foi unha historia costumista que escribín a finais dos oitenta e que por sorte para min e para os meus lectores rematou no cubo do lixo. Valquiria foi a primeira noveliña que viu a luz despois de gañar o premio Camilo José Cela. Xa non debe de ser doado atopala, o cal tamén me alegra, porque tiña moitas eivas.

É ademais un escritor moi prolífero, diría que evolucionou a súa obra dende os primeiros libros ata os últimos?

Hai algo curioso no mundo da escrita e é que segundo pasan os anos, máis críticos e crueis nos viramos contra nós mesmos. Ao principio, canto peor escribimos, máis nos gustamos, e pola contra, co andar do tempo, o proceso faise inverso e gañamos en esixencia e calidade. Coido que a evolución da miña obra incide neses dous puntos.

Servíronlle as súas vivencias persoais para as súas obras? Canto hai da súa vida nos seus libros?

A nosa experiencia sempre se transfire a algúns dos nosos personaxes. É inevitable. E as paisaxes psicolóxicas da nosa familia acompáñanos sempre. Así, a miña identificación está máis preto de obras como A quinta de Saler, A esfinxe de amaranto e, sobre todo, Casas Baratas, que é unha especie de autobiografía novelada.

Tamén adoita dicir que é un home disciplinado e que sempre remata os libros que empeza.

Si, é certo, adoito ser bastante disciplinado e asumo o proceso da escrita non só como un pracer intelectual e estético, senón tamén como algo profesional. Todos os días traballo nas miñas historias e remato o que empezo porque non empezo nada que xa non teña un remate na miña cabeza.

Habería algún que lle custaría máis…

A obra máis difícil de escribir foi Laura no deserto. Con ela botei seis anos da miña vida e foi duro ordenar tantas historias, tantas páxinas, tanta documentación histórica e tanta dor como a que producen as guerras ou os campos de concentración.

Tocou todos os xéneros, máis narrativa sen dúbida, pero tamén houbo algo de poesía… Que lle permitiu cada un deles?

A poesía é unha iluminación, un abismo para min e ponme moito respecto. Eu son fundamentalmente narrador e síntome máis cómodo na novela e no relato que na poesía. De aí que as miñas experiencias na poesía adoiten ser narrativas. Limaiaé é un libro de poemas limiaos que xurdiu dun compromiso cos amigos e do que estou satisfeito porque foi unha viaxe moi especial pola memoria da Limia e o seu río.

Premios… Difícil resumilos. O máis importante para vostede? O máis especial?

O máis importante foi o primeiro, un accésit no Pedrón de Ouro no ano 1991. É certo que este premio despois gañaríao máis tarde en dúas ocasións e virían outros de máis prestixio, pero ese tivo o pulo da primeira vez. Foi como sacar o carné de escritor. A primeira vez sempre resulta sorprendente. É un recoñecemento, unha afirmación nese mar de dúbidas que asalta a calquera que aspira a ser escritor e que sempre está a navegar nun campo minado de inseguridade e incerteza.

Son importantes os premios para a Literatura? Para o sector como tal?

Precisámolos para a normalización dunha literatura. Dicir que hai moitos premios ou moitos escritores é o mesmo que protestar porque un bosque ten moitas árbores. Os premios cumpren varias funcións como a de confirmar carreiras, abrir camiños ou facerlles publicidade aos propios libros o que pode poñer medras nas vendas do sector. A min os premios servíronme para o máis importante, que non é outra cousa que atopar unha editorial de prestixio como Galaxia. De feito dende o ano que gañei o García Barros nunca máis me volvín presentar a un premio porque o fundamental xa estaba conseguido.

Xa para ir rematando, como valora a situación da literatura actual Antón? Mirando cara a literatura galega, como diría que se atopa?

Hai un nivel de altura. A verdade é que, malia a invisibilidade á que nos condenan e á situación pola que está a atravesar o galego, a nosa literatura nada ten que envexar a outras literaturas. A parte de fenómeno da poesía, sempre tan frutífero no noso país, ou da literatura infantoxuvenil, nos últimos anos eu salientaría a diversidade e a consolidación dunha xeración de narradoras tan interesantes como Teresa Moure, Anxos Sumai, Rosa Aneiros, Inma López Silva, Berta Dávila, María Reimóndez, Eva Moreda, Uxía Casal, Rexina Vega, Iolanda Zúñiga e moitas outras.

Proxectos de futuro? Algún libro entre mans? E se é así, de que vai?

O meu único proxecto neste intre é avanzar nunha novela longa que anda por Compostela e pola problemática que está a sufrir unha das xeracións máis formadas da nosa historia.

Moitas grazas por ter conversado connosco e ata pronto.