
O verbo (I)
O verbo vai ser aquela palabra que exprese acción, existencia ou estado dos seres.
Os verbos regulares
A maior parte dos verbos galegos son regulares polo que van seguir o paradigma que imos indicar a continuación. Canto ás denominacións dos diferentes tempo imos indicar sempre as dúas denominacións máis empregadas.
Paradigma dos verbos regulares
|
ANDAR |
VARRER |
PARTIR |
Presente de Indicativo |
and-o and-as and-a and-amos and-ades and-an |
varr-o varr-es varr-e varr-emos varr-edes varr-en |
part-o part-es part-e part-imos part-ides part-en |
Imperfecto de Indicativo (Copretérito) |
and-aba and-abas and-aba and-abamos and-abades and-aban |
varr-ía varr-ías varr-ía varr-iamos varr-iades varr-ían |
part-ía part-ías part-ía part-iamos part-iades part-ían |
Perfecto de Indicativo (Pretérito de indicativo) |
and-ei and-aches and-ou and-amos and-astes and-aron |
varr-ín varr-iches varr-eu varr-emos varr-estes varr-eron |
part-ín part-iches part-iu part-imos part-istes part-iron |
Futuro de Indicativo |
and-arei and-arás and-ará and-aremos and-aredes and-arán |
varr-erei varr-erás varr-erá varr-eremos varr-eredes varr-erán |
part-irei part-irás part-irá part-iremos part-iredes part-irán |
Pluscuamperfecto (Antepretérito) |
and-ara and-aras and-ara and-aramos and-arades and-aran |
varr-era varr-eras varr-era varr-eramos varr-erades varr-eran |
part-ira part-iras part-ira part-iramos part-irades part-iran |
Condicional (Pospretérito) |
and-aría and-arías and-aría and-ariamos and-ariades and-arían |
varr-ería varr-erías varr-ería varr-eriamos varr-eriades varr-erían |
part-iría part-irías part-iría part-iriamos part-iriades part-irían |
Presente de subxuntivo |
and-e and-es and-e and-emos and-edes and-en |
varr-a varr-as varr-a varr-amos varr-ades varr-an |
part-a part-as part-a part-amos part-ades part-an |
Imperfecto de Subxuntivo (Pretérito de subxuntivo) |
and-ase and-ases and-ase and-ásemos and-ásedes and-asen |
varr-ese varr-eses varr-ese varr-ésemos varr-ésedes varr-esen |
part-ise part-ises part-ise part-ísemos part-ísedes part-isen |
Futuro de Subxuntivo e Infinitivo Conxugado |
and-ar and-ares and-ar and-armos and-ardes and-aren |
varr-er varr-eres varr-er varr-ermos varr-erdes varr-eren |
part-ir part-ires part-ir part-irmos part-irdes part-iren |
Imperativo |
and-a and-ade |
varr-e varr-ede |
part-e part-ide |
Infinitivo |
and-ar |
varr-er |
part-ir |
Participio |
and-ado |
varr-ido |
part-ido |
Xerundio |
and-ando |
varr-endo |
part-indo |
-Cómpre indicarmos que as 1ª e 2ª persoas do plural son sempre graves, agás as do Imperfecto de Subxuntivo (pretérito de subx.) (bailabamos, bailabades; bailaramos, bailarades; corrompiamos, corrompiades; corromperamos, corromperades; asistiamos, asistiades; asistiramos, asistirades… pero bailásemos, bailásedes; corrompésemos, corrompésedes; asistísemos, asistísedes)
Exemplos:
![]() |
![]() |
-Por moito que concorrerades á festa, non sabiades por onde quedaba / Por moito que concorrésedes con ela na maneira de pensar, ao final sempre rematabades enfrontados…
-Padexabades a area con moito tino / aínda que padexásedes a masa toda a mañá, non saberiades se estaba ou non a punto…
-Tamén cómpre observar que os verbos en -ER fan a terceira persoa do singular do perfecto de indicativo (pretérito) en -EU e os verbos en -IR en -IU (corrompeu/ asistiu). Soamente teriamos que poñer como excepción os verbos irregulares VIR e VER que o fan ao contrario (VIR = veu; VER = viu).
Exemplos:
-Onte túa nai meteu os pabóns na corte e á noite xa non quedaba nada / á alfarrobeira partiulle unha póla / onte veu túa irmá para visitarmos hoxe o outeiro e sacarmos algunha foto / aínda ben non viu aquela nevaría xa se puxo a tremer…
-Tamén podemos observar que as formas do Futuro de Subxuntivo e as do Infinitivo conxugado ou persoal nos verbos regulares coinciden, algo que non ocorrerá nos verbos irregulares xa que, aínda que a terminación é a mesma, vai variar a raíz xa que o futuro de subxuntivo vai tomar esta do perfecto (por exemplo: do verbo ESTAR o infinitivo vai ser estar, estares… mentres que o futuro tomará a raíz do perfecto (estiv-en) e daquela será estiver, estiveres…)
Exemplos:
-De non teres tanta nugalla, terías acabado ben antes / se non tiveres aquel tirizó tan inchado, apenas se che notaría… / por saberes a lección non te tratou de paifoco / se souberes o que era unha papoula, non terías que preguntar…
Fraseoloxía
*”Descubrirse/abrirse a alguén” (dar confianza, confesar algo persoal…)
*”Ser coma un lóstrego“ (ser unha persoa moi rápida, lixeira…)
*”Levarse/andar coma o can e o gato” (que dúas persoas non se aturan, non se queren, ser discordantes…)
*”Andar detrás de alguén coma un can” (ser moi obediente, gregario…)
*”Ser listo/a coma un allo” (ser unha persoa moi hábil, intelixente, espelida…)
*”Estar coma o rato na rateira” (estar prisioneiro/a, non poder facer o que un quere…)