publicidade hoxe
O verbo (II) - Cabecera

O verbo (II)

Particularidades dalgúns verbos regulares

Verbos rematados en -CER e -CIR

Todos os verbos galegos rematados en -CER (agás facer e os seus derivados e o verbo pracer -os seus derivados como compracer, apracer… son regulares-) e -CIR (agás dicir e os seus derivados) son totalmente regulares. Vexamos por exemplo os verbos obedecer e conducir.

 

OBEDECER

CONDUCIR

Presente de Indicativo

obedez-o

obedec-es

conduz-o

conduc-es

Imperfecto de Indicativo

(Copretérito)

obedec-ía

obedec-ías

conduc-ía

conduc-ías

Perfecto de Indicativo

(Pretérito de indicativo)

obedec-ín

obedec-iches

conduc-ín

conduc-iches

Futuro de Indicativo

obedec-erei

conduc-irei

Pluscuamperfecto

(Antepretérito)

obedec-era

obedec-eras

conduc-ira

conduc-iras

Condicional

(Pospretérito)

obedec-ería

conduc-iría

Presente de subxuntivo

obedez-a

obedez-as

conduz-a

conduz-as

Imperfecto de Subxuntivo (Pretérito de subxuntivo)

obedec-ese

conduc-ise

Futuro de Subxuntivo e Infinitivo Conxugado
(ou infinitivo persoal)

obedec-er

conduc-ir

Imperativo

obedec-e

obedec-ede

conduc-e

conduc-ide

Infinitivo

obedec-er

conduc-ir

Participio

obedec-ido

conduc-ido

Xerundio

obedec-endo

conduc-indo

PalometaExemplos:

-Cómpre que traduzas ben o substantivo “palometa” / conduzo con moito tino por mor da dor do nocello / aquela caída produciume unha moi forte dor na omoplata

Verbos rematados en -EAR e -OAR

Trátase de verbos totalmente regulares pero, debido a que a raíz remata por vogal, nalgunhas persoas pode aparecer esta vogal reduplicada. Vexamos por exemplo os verbos nomear e amontoar.

Exemplos:

-Amontoo as migallas para varrelas sen dificultade / cando te nomeen, achégate de socato

Verbos rematados en -AER, -OER, -AÍR e -OÍR

Estes verbos son totalmente regulares en galego (agás o verbo traer -troux-en…-, pero si son regulares os seus derivados -atra-ín…-), mais presenta unha particularidade especial debido a que cando a terminación empeza por “A” ou por “O” engaden un “I” sen valor morfolóxico entre a raíz e a desinencia. Tamén cómpre salientar nestes verbos a diferenza que existe entre a 1ª e 2ª persoas do plural do imperfecto de indicativo (copretérito) e as mesmas persoas do presente de subxuntivo que se van diferenciar exclusivamente en que o “I” do imperfecto (copretérito) levará diérese (lembremos que estas persoas son graves). Vexamos como exemplos os verbos caer, moer, saír e oír.

 

Presente de Indicativo

Imperfecto de Indicativo

(Copretérito)

Presente de subxuntivo

CAER

ca-io

ca-es

ca-e

ca-ía

ca-ïamos

ca-ïades

ca-ia

ca-iamos

ca-iades

MOER

mo-io

mo-es

mo-e

mo-ía

mo-ïamos

mo-ïades

mo-ia

mo-iamos

mo-iades

SAÍR

sa-io

sa-es

sa-e

sa-ía

saamos

sa-ïades

sa-ia

sa-iamos

sa-iades

OÍR

o-io

o-es

o-e

o-ía

o-ïamos

o-ïades

o-ia

o-iamos

o-iades

pardalExemplos:

-Cando moio o gran, antes de nada reviso a moega / cando de repente oïamos o canto do xílgaro, apareceu o miñato e calou / cando oiades o cantar do pardal, avisádeme…

Verbos rematados en -UÍR

Estes verbos son totalmente regulares, por moito que ás veces, por mor do castelán, aparezan cun *”I” entre a raíz e a desinencia en determinadas persoas. No pretérito imperfecto de indicativo (copretérito) na primeira e segunda persoas do plural acharemos unha diérese sobre o “I”. Vexamos como o exemplo o verbo destituír.

Presente de Indicativo

Imperfecto de Indicativo

(Copretérito)

Presente de subxuntivo

Imperativo

destitú-o

destitú-es

destitú-e

destitu-ímos

destitu-ídes

destitú-en

destitu-ía

destitu-ías

destitu-ía

destitu-ïamos

destitu-ïades

destitu-ían

destitú-a

destitú-as

destitú-a

destitu-amos

destitu-ades

destitú-an

 

destitú-e

 

 

destitu-íde

Exemplos:

-Primeiro constrúes un manelo e despois volves a pasalo polo restrelo / cando destrúan esas marabillas decataranse do mal que fixeron…

Verbos ler, crer e rir

Estes verbos son totalmente regulares en galego pero cómpre observarmos que xa nos propios infinitivos non aparece reduplicada a vogal, algo que tamén ocorrerá nas diferentes persoas dos seus paradigmas.

 

LER

CRER

RIR

Presente de Indicativo

leo

les

le

creo

cres

cre

río

ris

ri

Imperfecto de Indicativo

(Copretérito)

lía

lías

cría

crías

ría

rías

Perfecto de Indicativo

(Pretérito de indicativo)

lin

liches

leu

crin

criches

creu

rin

riches

riu

Futuro de Indicativo

lerei

crerei

rirei

Pluscuamperfecto

(Antepretérito)

lera

leras

crera

creras

rira

riras

Condicional

(Pospretérito)

lería

crería

riría

Presente de subxuntivo

lea

leas

crea

creas

ría

rías

Imperfecto de Subxuntivo

(Pretérito de subxuntivo)

lese

crese

rise

Futuro de Subxuntivo e Infinitivo Conxugado
(ou infinitivo persoal)

ler

crer

rir

Imperativo

le

lede

cre

crede

ri

ride

Infinitivo

ler

crer

rir

Participio

lido

crido

rido

Xerundio

lendo

crendo

rindo

Exemplos:

-Crin que a maquía era un pagamento en cartos, e non / cando leu o que puña no mandil, quedou abraiado / por que riches desa maneira cando viches aquel monicreque? / crerei nese monstro cando o vexa…

Fraseoloxía:

carracha*”Ser coma un/unha santo/-a” (ser boa persoa ou tamén ser unha persoa casta)

*”Comer coma un pito” (comer pouco)

*”Ser brando/-a coma a manteiga” (ser unha persoa moi débil, con pouco carácter)

*”Ter a cara moi dura” (que unha persoa é moi descarada)

*”Ser duro/-a coma a cerna do carballo” (que unha persoa é moi forte, moi resistente)

*”Estar coma un carracho (estar oculto/-a)

Refraneiro:

*”Ceba o porco dende agosto se queres que teña un bo lombo”

*”Os fillos das miñas fillas, netos meus son; os fillos dos meus fillos, ou serán ou non”

*”Ou nas uñas ou nos pés has saír a quen es”

*”Perdoo o mal que me fai polo ben que me sabe”

*”Para ir á misa non che podo estar coxo; para ir á taberna, irei pouquiño a pouco”

*”Vale máis calar que con burros falar”

 logo nosa escrita

Por: Carlos Loureiro Rodríguez
Publicado o 26 de Marzo do 2015 | 11:03 a.m.